Proučavajući način delovanja svake likovne celine i sam stvaralački čin oblikovanja, neki likovni umetnici, medju kojima i Leonardo, Alberti, Delakroa, Engr, Lot, Hogart, Sera, Van Gog i drugi, mnogi istaknuti estetičari i teoretičari umetnosti, među kojima i Valdemar, Pil, Rid, Botkin, Vasić, Borisavljević, Mitrović, Rastek i drugi, kao i neki estetičari i teoretičari vizuelnih komunikacija i dizajna, kao što su Gropius, Kle, Umberto Eko, Makluan, Fruht, Bonsiepe, Mrvoš i drugi, uspeli su da tokom vremena otkriju i uspostave neke zakonitosti i pravila u gradjenju vizuelne forme svakog prostora ili predmeta i da ustanove neke zakonitosti u odnosima između raznih formi, likovnih elemenata poput linije, boje, volumena, ritma, teksture i njihove sveukupne kompozicije.

Kada govorimo o likovnim elementima, iako se lista stalno dopunjava, navešćemo neke od osnovnih:

• TAČKU
• LINIJU
• BOJU
• POVRŠINU
• VOLUMEN

TAČKA je oblik bez i jedne naglašene dimenzije: niti visine, niti širine, ni dužine. Time je tačka gotovo apstraktan, nedefiniran oblik koji je osnova, polazište za sve druge vizuelne oblike: kretanjem i ostavljanjem traga stvara crtu, a proširenjem u određenom trenutku nastat će površina, kao i zgušnjavanjem mnoštva tačaka.

Usprkos toj neuhvatljivosti, tačka je vrlo jasna likovna i optička vrednost kojom možemo graditi, varirati i kombinovati. Tačke možemo nizati ili njima teksturirati oblike pravilnim i nepravilnim grupisanjem. Možemo također oponašati i različite strukture, na primer peska ili brusnog papira.

LINIJA matematičkim jezikom možemo definisati kao niz tačaka u istoj ravni

Možemo takodje govoriti i o karakteru linija, prema kojem ih delimo na debele, tanke, dugačke, kratke, oštre, isprekidane, izlomljene, jednolične, nejednolične i slično.

Druga važna osobina linija je njihov tok, njihova putanja.

Razlikujemo još kaligrafske crte rađene slobodnom rukom i euklidove crte izvedene tehničkim pomagalima.

Linije se mogu odrediti i prema svojem značenju.

Konturne ili obrisne linije opisuju neki oblik, po njegovom rubu. Ako nekog prislonimo uz zid i oko njega kredom izvučemo linju dobićemo obrisnu linju.
Teksturne linije: tekstura označava karakter površine, i kao takva može biti plastične (hrapavo ili glatko), slikarska (različite gustoće mrlja koje čine površinu) i crtačka tekstura, gdje se koriste crtački elementi - tačka i crta - za različito ispunjavanje i rasteriranje površine ograđene obrisnom crtom. Pogodna je poredjenje sa oranicom, poljem koje je omeđeno od ostalih suseda i obrađeno linijama - brazdama. Dakle, obrisnom linijom stvaramo oblik koji iznutra ispunjavamo teksturnim crtama.

Strukturne linije: iako po izgledu vrlo slične teksturnim crtama (ponekad su i prepletene toliko da se ne mogu razdvojiti), strukturnim crtama treba jasno razlikovati njihovo značenje.

Formalno, linija je jednodimenzionalna tvorevina, tačnije jedna joj je dimenzija naglašena (dužina), a druge dvije nenaglašene (visina i širina).

BOJOM nazivamo reakciju fotoosjetljivih čunjića u našem oku na spoljašnji nadražaj u obliku svetlosnog zraka. Ulaskom u oko zrak se lomi kao u prizmi i raspršuje u spektar. Dok su sve boje spektra objedinjene, zrak je bele boje - zato belu zovemo neboja, nešarena ili akromatska boja. Akromatske su također i crna i siva.

Spektar (lat. spectrum - avet, prikaza) je otkrio Isaak Newton 1676. g. Razlomivši u trostranoj prizmi belu svjetlost, vidio je kako su u njoj sakrivene sve postojeće boje. Beskonačan niz prelivajućih boja čini konačnim razgraničivši sedam različitih boja: crvena, narančasta, žuta, zelena, cijan (svetloplava), indigo (tamnoplava) i ljubičasta. Brojku sedam uzeo je iz korelativnih (i ezoteričnih) razloga - kako bi sedam boja odgovaralo sedam nota u muzičkoj lestvici.
Iz iskustva s pigmentima znamo da se sve boje mogu dobiti mešanjem svega tri boje, koje stoga nazivamo osnovne, primarne ili boje prvog reda. To su:

- CRVENA
- ŽUTA
- PLAVA

POVRŠINA je spoljašnji izgled nekog volumena.

Spoljni svijet doživljavamo preko svih svojih čula, površinu osim okom (vizuelno) možemo doživeti i dodirom, iz promena na našoj koži: ovo zovemo taktilni ili haptički doživljaj. Vizuelni i taktilni doživljaj nam se međusobno isprepliću, i jedino osobe slijepe od rođenja mogu isključivo taktilno doživljavati svet. Reč tekstura dolazi od lat. textura - tkanje, tkanina, sklop, sastav, i vidimo kako je povezana sa rečima tkanje, tekstil i sa rječju tekst. Osnovna svojstva površina su njihova tekstura i faktura.

1. Tekstura
tekstura je karakter površine i kao takva može biti
- plastična (hrapavo ili glatko, taktilna),
- slikarska (različite gustoće mrlja koje čine površinu) i
- crtačka tekstura, gdje se koriste crtački elementi - tačka i crta - za različito ispunjavanje i rasteriranje površine ograđene obrisnom crtom.

2. Faktura
Faktura u likovnim umetnostima označava likovno-tehnički postupak obrade površine likovnog dela, ili drugim rečima umetnikov rukopis. U slikarstvu se to odnosi na način nanošenja boje kistom koji može biti
- impasto: gusti, debeli nanos koji se bore i taktilno je osetljiv, i
- lazuran namaz: tanak i proziran sloj boje glatke površine.

U modernoj umetnosti najpoznatiji primer impasto rukopisa ima Vincent Van Gogh koji je boju osim kistom nanosio i prstima, pa je tako stvoren i trodimenzionalni reljef na slici čije brazde u potpunosti odgovaraju potezima, gotovo kao da se radi o slici izvedenoj Breillerovim pismom za slepe.

U tradicionalnom slikarstvu vredelo je pravilo da se svetle boje nanose impasto, a tamne lazurno. To je posebno uočljivo na slikama iz razdoblja baroka (npr. Rembrant) na kojima bela boja svojom reljefnošću gotovo dobija autonomiju od ostatka slike, i u njoj možemo uživati kao u minijaturnim skulpturicama, a ne samo vizuelno.

U vajarstvu faktura se odnosi na način obrade materijala udarcima dleta, modeliranjem gline, brušenjem i uopšte načinom upotrebe raznih alata.

Fakturom kao rukopisom se možemo služiti u svrhu prepoznavanja autorskog stila nekog umjetnika, poput grafologa. Osobnost fakture je jedan od načina autorskog izražavanja pojedinca na svom delu, poput kompozicije, teme, sadržaja i drugog što čini unikatnost svakog umetničkog dela.

VOLUMEN je prostorni oblik sa sve tri dimenzije: širinom, dužinom i visinom. Volumenom takođe određujemo zapreminu nekog tela u prostoru. Volumen iznutra može biti šupalj i sadržavati prostor unutar sebe na primer kuća ili lopta. Volumen koji unutar sebe ne sadrži prostor već je zbijen nazivamo masom. Masom možemo zvati kamen, grumen gline i sl., ali i posve tanak list papira - bilo koji trodimenzionalni oblik koji u sebi ne sadrži prostor.

Prema odnosu mase i prostora možemo napraviti kategorizaciju mase pune plastike:
- monolitna ili apsolutna masa
- udubljeno-ispupčena masa
- prošupljena masa
- plošno-istanjena masa
- linijski istanjena masa

Neki naučnici su ustanovili i dokazali da naše oko brže registruje boju nego formu te su i svoja istraživanja orjentisali u tom pravcu. Neki su opet ustanovili da se svaka forma sastoji iz niza elemenata, koji, u  određenoj konstalaciji, govore o njoj kao o mirnoj statičnoj, dinamičnoj  ili agresivnoj veličini.

Neki teoretičari su ustanovili da se o odnosima izmedju pojedinih elemenata može govoriti i o određenoj optičkoj iluziji koja stavlja pod sumnju naše vizuelne percepcije (opažaje) itd.

Dodaj komentar Sviđa mi se - (0) Ne sviđa mi se - (0)    

Ime Nick Email Title Sigurnosni kod

CommentText

• Zapažanje oblika 1

• Zapažanje oblika 2

• Zapažanje oblika 3

• Zapažanje oblika 4